Onderwijsevenement ‘Liefde voor leren’.

Martijn van der Spoel PhD is een onderwijspsycholoog. Het proces van verandering is zijn passie. Ook is hij oprichter van Glia Learning, een organisatie die zich inzet voor onderwijs, talent- en kennisontwikkeling wereldwijd. De organisatie voert het motto ‘Education that sticks’. 

‘Students who come to school loved, you can teach – those who don’t you need to love first.’  Wat Nicholas Ferroni misschien wel het meeste benadrukt hier is dat liefde voor leren niet een bijzaak is. Het beïnvloedt fundamenteel het hele leerproces. Examenresultaten zijn belangrijk, maar uiteindelijk is het ontdekken van de liefde voor leren essentieel voor de ‘life-long learner.‘ Naast even kort stil te staan bij de ‘Why’, gaat deze presentatie hoofdzakelijk om de ‘How’ en ‘When’. Of met andere woorden, hoe kunnen we ‘handen en voeten’ geven aan dit proces dat zo duidelijk om verantwoordelijkheid vraagt van de leerling en de docent.      

Jelle Jolles is hoogleraar Neuropsychologie e.m. aan Vrije Universiteit Amsterdam en Universiteit Maastricht. Hij heeft het centrum Brein & Leren opgezet ten behoeve van onderwijsinnovatie en werkt aan ‘de dialoog met de samenleving’ via de Adviespraktijk Neuropsychologie. Hij is publicist, veelgevraagd spreker en graag geziene gast in de media als het gaat over de ontwikkeling en ontplooiing van tieners en jongvolwassenen. Hij schreef de bestseller Het tienerbrein (2016) en recentelijk verscheen zijn nieuwe boek Leer je kind kennen. Over ontplooiing, leren, denken en het brein (2020). 

Kind en tiener zijn werk in uitvoering. Het brein rijpt door tot ruim na het 20e jaar, en de neuropsychologische ontwikkeling gaat nog wel langer door. Dat heeft forse implicaties voor het onderwijs. In deze lezing wordt besproken ‘wat iedere onderwijs-gevende moet weten over de neuropsychologische ontwikkeling van de lerende’. In het bijzonder wordt ingegaan op de z.g. ‘executieve functies’ en met name degene die te maken hebben met • zelfinzicht en zelfregulatie, • het begrijpen van de intenties van anderen en de sociale groep, • het ‘monitoren’ en • het overzien van consequenties alsmede • planning. Er worden handvatten gegeven voor de onderwijspraktijk en organisatie van het onderwijs.

Pedro De Bruyckere is pedagoog en docent aan de Arteveldehogeschool in Gent en aan de Universiteit van Utrecht. Hij schreef verscheidene internationaal gekende boeken waarin hij de meest hardnekkige mythes over onderwijs en opvoeding ontkracht. Recent schreef hij samen met Casper Hulshof en Liese Missine Bijna alles wat je moet weten over Psychologie.

Motiveren om te leren…of was het niet net omgekeerd en moet je leren om te motiveren? In zijn bijdrage staat Pedro De Bruyckere stil bij recente inzichten over leren, motiveren én jongeren om zo praktisch verder te kunnen. 

Opgelet: 1 deel van deze sessie kan je je relatie kosten. We zijn niet verantwoordelijk voor gebeurlijke ongevallen. 

Dr. Lia Voerman, lector Didactiek van hoge verwachtingen bij de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam heeft samen met Frans Faber de afgelopen jaren de werkwijze ‘didactisch coachen’ ontwikkeld, gebaseerd op haar promotieonderzoek hoe je zo feedback kunt geven dat de ontvanger er ook echt iets aan heeft. De afgelopen jaren hebben ze vanuit hun eigen bedrijf met veel verschillende scholen samengewerkt om didactisch coachen in de klas en op school in te voeren en te onderhouden.

In deze workshop gaan we het hebben over verwachtingen. Vooral over hoe je met behulp van hoge verwachtingen invloed kunt hebben op het leren en de motivatie van je leerlingen met behulp van didactisch coachen. Dat is echt wat anders dan zeggen dat je hoge  verwachtingen hebt, of denken dat je die niet kunt laten zien als je ze niet hebt. Hoge verwachtingen gaan ook niet over de toekomst, maar over het nu. Je kunt hoge verwachtingen laten zien in elk moment dat je lesgeeft. Over hoe dat te doen gaat deze workshop.  

Karien Wijngaards is ervaren coach van docenten en deskundig op het gebied van klassenmanagement, differentiëren en formatief handelen. Na 18 jaar in het Voortgezet Onderwijs als docent Engels te hebben gewerkt en korte tijd directeur te zijn geweest in het Primair Onderwijs, begeleidt en traint zij nu docenten, leerkrachten en schoolleiders die hun onderwijs willen versterken.

Alle leerlingen verdienen een leeromgeving waar het rustig en veilig is en waar iedereen respectvol met elkaar omgaat. Het is een van de belangrijkste taken van docenten en schoolleiders om zo’n omgeving te creëren, maar dat is niet altijd makkelijk. Welke rol speel jij als docent wanneer leerlingen de orde verstoren en hoe zorg je ervoor dat je niet in een neerwaartse spiraal terecht komt met een klas waarin de leerlingen slecht tot leren komen? Vanuit wetenschappelijke inzichten, haar eigen ervaring en de overtuiging dat iedereen kan leren hoe je de regie op je klas (her)pakt, gaat Karien in vogelvlucht langs een aantal werkende principes om ordeproblemen te voorkomen. Welke onderwerpen precies aan bod komen tijdens deze interactieve lezing is geheel afhankelijk van het publiek!

Masja Mesie is sinds 2012 werkzaam als trainer, adviseur en coach in het VO en MBO. Zij verzorgt voor Toetsrevolutie trainingen op het gebied van formatief handelen. Daarnaast traint zij MVT docenten op het gebied van taaldidactiek, examentraining en doorlopende leerlijnen. Masja heeft 17 jaar gewerkt als docente Frans in de onder- en bovenbouw van verschillende VO-scholen. Zij is co-auteur van de educatieve uitgaven Unmute, DigiTaal en Taal in beeld.

Wat is formatief handelen en hoe kan je dit effectief en doelgericht inzetten in je les? Tijdens deze workshop gaat Masja Mesie in op deze vragen. Aan de hand van concrete voorbeeldactiviteiten breng je  jouw eigen formatieve praktijk in beeld  en krijg je zicht op wat je kunt doen om formatief handelen op structurele manier in te bedden in je lessen.

Martijn Koek is hoofddocent Talendidactiek bij de Hogeschool van Amsterdam. In maart van dit jaar promoveerde hij op zijn onderzoek naar een benadering van literatuuronderwijs waarin kritisch denken en literaire interpretatie samenkomen in Kritisch Literair Begrijpen. Voordat Martijn ging werken bij de HvA was hij 25 jaar docent Nederlands en Literatuur aan het Keizer Karel College. In die hoedanigheid werd hij in 2014 uitgeroepen tot beste leraar Nederlands van Nederland, in het radioprogramma De Taalstaat.  

Dat kritisch denken een belangrijke vaardigheid is om te ontwikkelen bij leerlingen en studenten staat voor de meeste docenten en beleidsmakers buiten kijf. Maar tegelijkertijd is de vraag: hoe doen we dat effectief? Welke cognitieve processen dienen we dan te stimuleren? Martijn Koek ontdekte in zijn onderzoek dat literatuuronderwijs en kritisch denken elkaar kunnen versterken. Hij presenteert de inzichten die hij daarbij opdeed en enkele typische taken voor literatuurlessen die ertoe doen. Ook bespreekt hij met de aanwezigen wat we met deze inzichten zouden kunnen in het onderwijs, in de literatuurlessen en daarbuiten.  

Kristel Vanhoyweghen is head of education & training bij het ExpertiseCentrum voor Effectief Leren (ExCEL) van de Thomas More Hogeschool in Vlaanderen. Ze ontwikkelt en verzorgt tal van (online) vormingstrajecten en lezingen in Nederland en Vlaanderen rond effectief leren en lesgeven, formatieve evaluatie en leren studeren. Kristel is medeauteur van het boek Wijze Lessen. Ze stond zelf meer dan 20 jaar voor de klas als leraar wiskunde in het voortgezet onderwijs en als docent vakdidactiek aan de lerarenopleiding. 

We denken vaak na over hoe we leerstof in de hoofden van onze leerlingen kunnen krijgen. Minstens even belangrijk is om de leerstof ook uit het geheugen te krijgen. Leerlingen laten oefenen om actief informatie op te halen uit hun geheugen versterkt hun geheugen in vergelijking met passievere technieken, zoals herlezen. Leerlingen onthouden daardoor de leerstof beter én langer. Maar hoe zet je deze strategie optimaal in? Wil dit dan zeggen dat veel toetsen beter is? En wanneer test je dan best? En welk soort vragen hebben het grootste leereffect? In deze sessie vertelt Kristel Vanhoyweghen, medeauteur van het boek Wijze lessen, je alles over deze strategie van goudwaarde, en deelt daarbij tal van voorbeelden die je meteen kan inzetten in je klas.

Tine Hoof was twaalf jaar leraar secundair onderwijs en studiebegeleider. Momenteel geeft ze les aan de opleiding postgraduaat Leercoach in het secundair onderwijs aan Thomas More. Als expert leerstrategieën bij het Expertisecentrum voor Effectief Leren (ExCEL) vertaalt ze wetenschappelijke inzichten rond effectief leren en studeren naar de klaspraktijk.  

Kun je van leerlingen in het secundair onderwijs verwachten dat ze tijdens hun schoolloopbaan een effectieve en efficiënte studiemethode hebben ontwikkeld? Ja! Op één voorwaarde wel, namelijk dat ze die (meta)cognitieve strategieën hebben aangeleerd gekregen en veelvuldig hebben ingeoefend in de verschillende vakken en via specifieke taken en lesactiviteiten. Leren, studeren en instructie zijn immers nauw met elkaar verweven. In deze vorming bespreken we hoe leraren en leerbegeleiders via doordachte didactische keuzes en taken bij hun leerlingen effectieve studeerstrategieën kunnen ontwikkelen. 

Emma is een jonge ondernemer met een ongewoon onderwijspad. Jarenlang was ze een ‘model leerling’ tot ze besloot niet naar de universiteit te gaan. In plaats daarvan beet ze zich vast in zelfsturend leren. Wat begon als een persoonlijk onderzoeksproject, mondde uit een bedrijf. Inmiddels adviseert ze scholen en bedrijven over hun leerstrategie. Emma focust hierbij op zelfsturend leren – hoe kun je je eigen leren, binnen en buiten, het schoolgebouw sturen? 
 
Emma was jarenlang een ‘model leerling’. Toch ging ze tegen alle verwachtingen in na de middelbare school niet naar de universiteit. In plaats daarvan bouwde ze haar eigen school – Emma’s College. Ze beet zich vast in zelfgestuurd leren en creëerde zo het onderwijspad dat bij haar paste. In deze workshop deelt Emma haar verhaal en leert ze je de 5 stappen die zij als eerste zet bij ieder nieuw leerdoel.

Drs. Hanneke van Dasler heeft ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Utrecht en neuropsychologie bij het ambulatorium voor neuropsychologisch onderzoek aan de Universiteit van Tilburg gestudeerd. Daarnaast heeft zij een postdoctorale ECHA-opleiding aan het Centrum Begaafdheidsonderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen afgerond. Vanuit de specialisatie ‘hoogbegaafdheid’ heeft zij ruime kennis en ervaring in diagnostiek en begeleiding bij (vermoedelijk) hoogbegaafde kinderen en jongeren. Hanneke is bedenker van Route11, een methodiek ter verbetering van de executieve functies en versterking van het zelfbeeld. Daarnaast participeert zij in het Expertteam van voltijdsonderwijs hoogbegaafdheid en ondersteunt zij hoogbegaafde kinderen op het regulier onderwijs die dreigen vast te lopen. Hanneke is verder Gastdocent op Windesheim: de post hbo studie tot hoogbegaafdheidsspecialist.   

Sabine Robertson werkte van 1994 tot en met 2021 in het onderwijs. Haar aandacht is altijd uitgegaan naar die kinderen die iets anders nodig hebben dan het reguliere onderwijscurriculum. Op die manier heeft ze naast het lesgeven op scholen in Utrecht, Hilversum en Dronten, individuele leerlingen begeleid, meerdere jaren op een internationale school in Azië gewerkt en vanaf 2009 ruim 12 jaar met hoogbegaafde kinderen, waarvan vier jaar als directeur van een school met twee locaties voor voltijds hb onderwijs. Daarnaast is Sabine psycholoog i.o. en gastdocent op Windesheim: de post hbo studie tot hoogbegaafdheidsspecialist en kerndocent bij de Windesheim Basiscursus. 

Hanneke en Sabine hebben sinds 2010 heel regelmatig samengewerkt, wat ze vanaf schooljaar 2021-2022 verder zijn gaan uitbreiden. Sabine is gestopt in het onderwijs en is een vast onderdeel van ‘t Klein Bolwerk geworden. 

Hoogbegaafd?  

Opvallend gedrag van een leerling komt ergens vandaan. Als docent (met ervaring) heb je al snel een vermoeden waar vandaan. Een (on)bewust label kan dan snel geplakt zijn. Maar het ingewikkelde van gedrag is dat dezelfde onderliggende oorzaken, totaal andere gedragingen voort kunnen brengen. En andersom.   

 Hoe weet je nu of jouw aanpak passend is bij de reden van het opvallende gedrag van de leerling? Objectiveren is hier een eerste stap in. Wij nemen je graag mee in deze manier van kijken naar de kinderen.   

 Hoge intelligenties blijken gemiddeld over een totale groep een (licht) beschermende factor te zijn voor leerproblemen of sociaal-emotionele problemen. Dit is zorgelijk, want hierdoor kunnen mogelijke stagnaties in de ontwikkeling gemaskeerd worden, die juist aandacht nodig hebben.  

 Deze problemen worden dan aangeduid als een typisch kenmerk van hoogbegaafdheid. Denk aan faalangst of perfectionisme. Maar is dat zo?   

Kun jij hoogbegaafdheid herkennen?